Actief burgerschap

Als Stedelijk Onderwijs gaan we voor onderwijs dat bouwt aan een betere stad en samenleving, waarbij we elke leerling, ongeacht de achtergrond en voorkennis, zelfredzaam en vaardig willen maken om te participeren. Dat doen we door leerlingen inzichten te geven in verworvenheden van onze samenleving, maar ook door hen te leren de huidige samenleving in vraag te stellen en om ze samen met anderen beter te maken. 

Toekomstgericht onderwijs in de grootstad 

Succesvolle scholen leggen niet alleen de nadruk op cognitieve uitdaging maar ook op sociale vaardigheden, persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijk engagement. Daardoor ontstaat er een cultuur van verantwoordelijkheid en groeigericht denken. Een cultuur waarbinnen ieders perspectief ertoe doet en iedereen uitgedaagd wordt om de beste versie van zichzelf te worden. Dat is waar we bij Stedelijk Onderwijs met elke leerling naar streven. Actief burgerschap wordt dan ook niet beperkt tot één vak, maar doordringt de hele schoolwerking. 

Competentiemodel actief burgerschap 

Om doelgericht te kunnen werken aan actief burgerschap, is het belangrijk dat we definiëren wat de prioritaire leerdoelen zijn die we onder burgerschap verstaan. Die doelen zitten al deels vervat in de bestaande leerplannen en eindtermen, maar verdienen zeker in de grootstedelijk context van Antwerpen extra aandacht. 

Stedelijk Onderwijs heeft hiervoor een eigen competentiekader ontwikkeld. Concreet gaat het om 22 competenties met leerlijnen (telkens gekoppeld aan de 5 pijlers en schoolconcepten van actief burgerschap en telkens bestaande uit een kennis-, een vaardigheden- en een attitudeluik): 

Actuele en maatschappelijke uitdagingen – rechtvaardige school: 

  • sociale rechtvaardigheid en mensenrechten 
  • mediawijsheid, creatief en kritisch denken 
  • actiegerichtheid en engagement 

Samen school maken – democratische school: 

  • democratie en democratische waarden 
  • samenwerken en participeren 
  • respect en streven naar verbondenheid 

Omgaan met conflicten – vreedzame school: 

  • oordeelsvorming en waardenkaders 
  • debatteren en dialogeren 
  • streven naar vreedzaamheid en veiligheid 

Werken met en vanuit diversiteit – diverse school: 

  • diversiteit als normaliteit en meerwaarde in de samenleving 
  • cultuursensitief denken en handelen 
  • positieve identiteitsvorming en zelfredzaamheid 

Internationalisering – wereldschool: 

  • duurzaamheid en globalisering 
  • systeemdenken 
  • geloof dat ik kan bijdragen aan een betere wereld 

 

Basisschool De Kleine Muze

De Kleine Muze is een basisschool op het Maarschalk Montgommeryplein. Geïnspireerd door de Daltonfilosofie legt de school een sterke nadruk op groepsdynamica en samenwerking. Toch liggen er nog uitdagingen: het team droomt ervan dat elk kind een goed zelfinzicht bereikt, waardoor het goed weet wat het kan bijdragen aan de groep. Het team wil dat bereiken door de kinderen te laten reflecteren over hun talenten (wat ze kunnen en graag doen) en levenslessen (wat het leven hen al geleerd heeft).  

Het team werkt rond de axenroos (kleuterschool) en meervoudige intelligentie (lagere school). Maar ook de talenten van het team én de ouders worden in kaart gebracht. Uiteindelijk zal het schoolfeest ingevuld worden als een talenten- en levenlessenfeest.  

Het team onderzoekt vervolgens hoe ze de talentenwerking en levenslesgesprekken duurzaam kunnen implementeren in hun feedbackgesprekken met leerlingen en in de klaswerking.   

#groepsdynamiek #samenwerking #talenten #levenslessen #verbondenheid 

Basisschool De Wereldreiziger

De Wereldreiziger ligt in de Quellinstraat op een boogscheut van het Centraal Station van Antwerpen. De school staat bekend om zijn superdiverse populatie en anderstalige nieuwkomers, met wie het team op een versterkende en constructieve manier aan de slag gaat. De tolerantie voor anders-zijn en zichzelf-zijn ligt hoog bij de leerlingen, maar op het gebied van het ‘samen-verhaal’ (een echte groep vormen en interesse tonen in elkaar) kan de school nog vorderingen maken. 

Op De Wereldreiziger brengt een ontwikkelgroep alle acties van het team in kaart. Het is van belang dat er een overzicht komt in de acties, en dat er beleidsmatig prioriteiten worden gelegd. Daarnaast liggen er een aantal ideeën om de verbondenheid en de samenwerking op school te stimuleren: het ontwerpen van kaders en leerlijnen, een leidraad opstellen voor kringmomenten aan het begin van de dag en interlevensbeschouwelijke projecten rond levenslessen en verbondenheid. 

#samenwerking #verbondenheid #beleidsvoering #kring 

Stedelijk Lyceum Offerande

Stedelijk Lyceum Offerande is een OKAN-school nabij het Centraal Station van Antwerpen. Als instroomschool voor (voornamelijk oudere) nieuwkomers, streeft de school naar een snelle aansluiting bij de samenleving. Hierbij moet zij rekening houden met een grote diversiteit aan achtergronden en voorkennis bij haar leerlingen. 

Sociale vaardigheden maken een belangrijk deel uit van de maatschappelijke vorming van de lerenden. Maar bij nieuwkomers komen omgangsregels vaak als redelijk abstract en vreemd over. Daarom wil het team vertrekken vanuit levenslessen van Vlamingen en nieuwkomers om de regels, waarden en normen een menselijk gezicht te geven. Zo wil de school werk maken van de maatschappelijke participatie van de leerlingen. 

#participatie #sociale vaardigheden #levenslessen #nieuwkomers 

Stedelijk Lyceum Topsport

Topsporters moeten vaak intensief samenwerken, maar dat is soms makkelijker gezegd dan gedaan. De topsportschool, gelegen in het groen in Wilrijk, ziet haar jongeren vaak op stage of tornooi vertrekken, waardoor het niet evident is om een echte hechte schoolcultuur te smeden.  

Om de jongeren uit te dagen om meer te participeren, wil het team een aantal initiatieven ondernemen: sporten in de kijker plaatsen, een klasverantwoordelijke aanstellen om de klas op een positieve manier te vertegenwoordigen (‘Captain Kompany’), werken aan de planningsvaardigheden en samenwerking en themaweken om de jongeren onder te dompelen in een verbindend project. 

#participatie #samenwerking #leiderschap #projectweken 

Stedelijk Lyceum Lakbors

Deze school, gelegen in Deurne, geeft zichzelf als uitdaging om een nieuw vak, ‘Sterk in de wereld’, uit te bouwen. Geïnspireerd door de nieuwe eindtermen secundair, wil dit vak de brug slaan naar andere vakken, maar eveneens de participatie van leerlingen aan de wereld en het schoolleven stimuleren, met VR-brillen en een schoolradio.  

De vakinhoudelijke invulling zal bestaan uit zelfontwikkeld materiaal, workshops en een Nederlands aanbod. De bedoeling is dat dit vak de spil zal vormen voor een schoolbrede werking, die ook vanuit andere vakken mee wordt vormgegeven. 

#sterkindewereld #participatie #samenwerking #vakdidactiek 

Stedelijk Lyceum Waterbaan (campus Rochusstraat)

Stedelijk Lyceum Waterbaan heeft een lange traditie van projectmatig werken, waarbij leerlingen uitgebreid de kans krijgen om hun plaats te vinden in de groep, om zichzelf te ontdekken en te leren over de samenleving. Toch zijn deze kansen vooral het resultaat van individuele acties van leerkrachten of graden, zonder dat er een complete opbouw of samenhang is tussen de verschillende onderdelen. 

De school wil democratischer worden door de samenwerking tussen en over de graden heen nog tastbaarder en zichtbaarder te maken. Vanuit het kader van actief burgerschap bepalen de leerkrachten een aantal prioriteiten, waarrond een coherente opbouw en curriculum worden uitgewerkt. Zo willen ze de leerlingen nog bewuster maken van het parcours dat ze op de school afleggen, zodat ze de onderliggende waarden uitdragen naar de samenleving. 

#projecten #leerlijnen #samenhangensamenwerken #beleidsvoering #curriculum 

Centrum voor Volwassenenonderwijs Encora

Encora is een recente fusie van 5 verschillende CVO’s, die werden samengevoegd. De grote uitdaging is om uit deze samenvoeging een maximaal rendement te halen. De focus ligt dan ook op samenwerking: hoe kan je deze diverse opleidingen, gaande van Nederlands als tweede taal over zorg tot fietsenherstelling, optimaal laten samenwerken? 

Om dit te verwezenlijken, wil de school erop inzetten dat leerkrachten zich bewust worden van de talenten en expertises van hun collega’s. In een verdere fase wil de school ook een democratische instelling zijn waarin ook elke cursist zijn eigenheid kwijt kan en kan bijdragen aan een meer inclusieve en warme centrumcultuur. 

#verbondenheid #samenwerking #lerenvanelkaar #participatie